PİYASALARDA geçtiğimiz haftanın manşeti ABD seçimleri olsa da önümüzdeki aylar için en büyük tehdit salgın olmaya devam ediyor. Virüsün yayılma hızında her geçen gün yeni bir rekor kırılırken, Avrupa tarafında vaka sayılarındaki artışla birlikte alınan kısıtlama ve kapanma tedbirleri yeniden ön plana çıkmaya başladı. Avrupa’nın lokomotifi konumundaki Almanya’nın Başbakanı Merkel düzenlediği basın toplantısında, "virüsün yayılmasını engellemek için kısıtlamalara saygı gösterirlerse, Aralık ayını daha katlanılabilir bir şekilde geçirilebiliriz. Henüz tünelin ucunda ışık görünmüyor” açıklamasını yaptı. Yapılan uyarıların yanında Avrupa’da, Fransa, Belçika, Almanya, Ingiltere ve Ispanya başta olmak üzere birçok ülkede sokağa çıkma, seyahat etme ve toplanma kısıtlamaları uygulanırken, mağazalar, alışveriş merkezleri, restoranlar da belirli saatler ya da süreler dâhilinde kapatılmaya başlandı.

Salgında merkez üssü konumuna gelen Fransa’da ve Ingiltere’de sokağa çıkma yasağı kararı, diğer ülkelerde ise kafe, bar, toplu sanat alanları ve etkinlikler kapatılırken restoranlar da sadece paket servis verebilecek.

Mart-Mayıs döneminde mevsim etkileri nedeniyle daha sıkı tedbirlerin ardından yaz aylarında tedbirlerin önemli ölçüde gevşetildiğini görmüştük. Şuan ise kasım ayı ile başlayan ve muhtemelen Nisan-Mayıs dönemine kadar devam edecek çok daha uzun ve muhtemelen çok daha sert mevsim koşulları pandemi ile mücadelede zaaflar oluşturabilir. Mevsim dezavantajının yanında aktif vaka sayılarının mart döneminde kapanmayı getiren koşullardan kıyaslanamayacak kadar yüksek olması da ikinci büyük sorun. Bu nedenle önümüzdeki dönemde zaman zaman tedbirlerin çok daha sertleştirilmesi gündeme gelebilir.

Bu da önümüzdeki bahar aylarına kadar ana gündemin pandemi olmaya devam edeceğinin habercisi. Salgında vaka sayıları ve alınan tedbirlerle ön plana çıkan AB’de liderler, 19 Kasım'da video konferans üzerinden düzenlenecek toplantıda, AB'nin Covid-19 salgınıyla mücadelesini bir kez daha ele alacaklar.

TÜRKİYE'DE DE TEDBİRLER GÜNDEMDE

ABD’de seçimin ön planda olması pandemi ile mücadele konusunda zaaflara neden olurken, Avrupa tarafı tedbirleri sıkılaştırmaya başladı. Yaz aylarında azalan tedbirler vaka sayılarındaki artışla birlikte ülkemiz tarafında da yeni tedbirleri gündeme getirdi. Hafta içinde yapılan kabine toplantısının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan açıklamalarda bulundu. Erdoğan, paket servis hariç olmak üzere lokanta, restoran, kuaför, düğün salonu, yüzme havuzu, hah saha, tiyatro, sinema, konser salonu ve benzeri iş yerlerinde hizmetlerin saat 22.00'de sona ereceğini açıkladı. Türkiye genelinde geçerli olmak üzere özel sektör ve kamuda esnek mesai uygulamasının teşvik edileceği ifade edildi.

Bununla birlikte ülkemizde salgının merkezi haline gelen İstanbul ile ilgili de İstanbul Valiliği tarafından ek tedbirler dile getirildi.

Vaka sayılarındaki hızlı artış ülkemizde de ilerleyen dönemde mart-mayıs döneminde gördüğümüze benzer ya da daha üst düzey tedbirleri gündem getirebilir. Bu da ekonomilerdeki toparlanmayı yeniden zayıflatabilir. Bu nedenle Avrupa’da olduğu gibi ülkemiz için de salgın öncelikli konu olarak kalmaya devam edebilir.

DÜNYADA GENİŞLEME, MECBURİ SIKILAŞMA

Koronavirüs salgınının Avrupa’da hızla artmaya başlaması ve ülkelerin sıkı tedbirleri yeniden devreye koyması hizmet sektörü başta olmak üzere ekonomik göstergeler yeniden zayıflamaya başladı. Avrupa tarafında hükümetlerin teşvik paketleriyle desteklediği pandemi döneminde ECB de varlık atımlarıyla ekonomilere destek veriyor. Aralık ayı toplantısında ECB’nin varlık atımlarını genişletmesi beklenirken, ECB Başkanı Lagarde da her konuşmasında daha fazla desteğe gerek olduğu açıklamasını yineliyor. Ingiltere Merkez Bankası da geçtiğimiz hafta politika faizini sabit tutarke varlık alım hedefini 150 milyar sterlin artırarak 745 milyar sterlinden 895 milyar sterline çıkardı. Bankanın açıklamasında salgının İngiltere ekonomisini 4. çeyrekte daralmaya iteceği belirtildi. 2020'nin tamamında ise ülkedeki daralmanın yüzde 11 olacağını öngörüldü.

İngiltere’de olduğu gibi ABD tarafında Fed de, beklentilere paralel olarak federal fonlama faizinde değişikliğe gitmedi.

Toplantı sonrasında açıklamalarda bulunan Fed Başkam Powell, son zamanlardaki koronavirüs vakalarındaki artışın endişe verici olduğunu belirtti. Powell daha fazla parasal ve mali desteğe ihtiyaç duyulmasının olası olduğuna dikkat çekti. Powell mali desteğin Fed'in gelirler tarafında yapamayacağı etkiyi yapabileceğini, daha fazla mali destekle toparlanmanın daha güçlü olabileceğini söyledi.

Gerek AB gerek İngiltere gerekse ABD tarafında parasal ve mali teşvikler eş anlı artırılmaya devam edilirken, TL’nin zayıf performansı ve enflasyon beklentilerindeki artış TCMB’nin her geçen gün sıkılaşma düzeyini artırmasına neden oluyor, önceki haftalarda atılan adımların ardından geçtiğimiz hafta da sıkılaşma adımlarını devam ettiren TCMB, 3 Kasım 2020’den itibaren TCMB bünyesinde Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitleri sıfırlandı. Gelen açıklamaya göre, açık piyasa işlemleri (APİ) kapsamında TL cinsi kira sertifikaları karşılığında kotasyon yöntemiyle gerçekleştirilen gecelik vadeli repo işlemleri durduruldu. Ardından yapılan düzenlemeyle döviz/altın karşılığı gerçekleştirilen FX kotasyon swap işlemlerinde TL cinsi faiz oranı yüzde 11.75 seviyesinden yüzde 13.25 seviyesine yükseltildi. Böylece, sistemin fonlama ihtiyacı içerisinde önemli bir paya sahip olan swap işlemlerinde uygulanan faiz oranının artırılarak para politikasında sıkılaştırma hamlelerine bir yenisi daha eklendi. Bugüne kadar alınan tedbirlerin TL’de istikrarı sağlamada yetersiz olması piyasada TCMB’nin faiz artırımına gitme beklentilerini artırdı. Bu nedenle ilerleyen günlerde TCMB’nin alacağı aksiyonlar kısa vadede TL ve Borsa İstanbul üzerinde önemli etkilere sebep olabilir.

ENFLASYON ARTIŞ EĞİLİMİNİ SÜRDÜRÜYOR

Tüketici enflasyonu ekimde beklentilere paralel yüzde 2.13 arttı ve yıllık enflasyon yüzde 11.89’a çıktı. Gıdada tarla ürünlerinin son bulması sera ürünlerinin ise tezgahlara ekim sonunda gelmesi nedeniyle yaşanan artışın yanı sıra düşük talebe rağmen giyim ve ayakkabı grubunda yeni sezonun zamlı başlaması enflasyondaki yükselişte etkili oldu. Yurtiçi üretici fiyatları endeksi de aylık yüzde 3.55 arttı ve yıllık üretici enflasyonu yüzde 18.20’ye yükseldi. Döviz kurlarındaki sert yükseliş birkaç aydır üretici enflasyonunun daha hızlı artmasına neden oluyor. Üretici enflasyonundaki yüksek artış, gelecek aylar için tüketici enflasyonu tarafında da risk oluşturuyor. Enflasyon rakamlarındaki ve beklentilerdeki bozulma TCMB’nin yukarıda bahsettiğimiz sıkılaşma hamlelerine devam etmesi gerekliliğini artırıyor. Bu durum yurtdışı piyasalar ile yurtiçi piyasalar arasında gelecek aylarda ayrışmaya neden olarak, Borsa İstanbul’un emsallerinden geride kalmasına neden olabilir.

YENİ ABD BAŞKANININ MESAJLARI

Geçtiğimiz haftanın ana gündemi olan ABD seçimlerinde sonuçların netleşmeye başlaması ile birlikte verilecek mesajlar ön plana çıkacak. Piyasalar geçtiğimiz hafta sonuçların açıklanma sürecinde aday bağımsız bir reaksiyon verme eğiliminde oldular.

Bu hafta ön plana çıkan adayın vereceği mesajlar çok daha belirgin etkiler oluşturabilir. Bu nedenle bir süre daha ABD seçimlerinin yansımalarını takip ediyor olacağız.

BIST-100, ABD seçimleri ve kura rağmen yükseldi

Geçtiğimiz hafta ABD seçimlerinin oluşturduğu belirsizliği ve haftanın son bölümümde kurlarda yükselişe rağmen Borsa İstanbul yukarı yönlü bir hareket sergiledi. BIST-100 endeksi önceki haftalarda yaşanan sert düzeltmenin geri dönüşünde yüzde 61.8 seviyesinin bulunduğu 1.175 seviyesinin üzerinde kapanışlar gerçekleştirerek olumlu bir tablo sundu. Kısa vade için endekste 1.175 seviyesini referans noktası olarak izlemeye devam edeceğiz. Temel açıdan birçok risk bulunmasına karşın bu seviyenin üzerinde kalınması, teknik görünümü destekleyerek son denemede test edilen 1.225 ve ardında da tarihi zirvelerin bulunduğu 1.250 civarını yeniden gündeme getirebilir. Aşağı yönlü hareketlerde ise ilk önemli destek noktamız bahsettiğimiz 1.175 iken buranın altına sarkılması hızlı bir şekilde önümüzdeki günlerde en önemli destek bölgesi olarak izleyeceğimiz 1.125 civarının test edilmesini sebep olabilir.